مرزنجوش (با نام علمی: Origanum majorana) یکی از گیاهان دارویی شناختهشده و محبوب در طب سنتی ایران است. این گیاه خوشعطر با گلهای سفید تا بنفش و برگهای مخملی، علاوه بر مصرف بهعنوان ادویه و چاشنی، خواص دارویی بینظیری دارد. سالهاست که مرزنجوش را برای تقویت اعصاب، بهبود گوارش و درمان بیماریهای تنفسی به کار میبرند.
مرزنجوش گیاهی علفی، چندساله و معطر از خانواده نعناعیان است که بیشتر در مناطق مرتفع و معتدل ایران میروید. ساقههای کوچک، برگهای ریز مخملی و گلهای خوشهای سفید تا بنفش، مشخصههای بارز این گیاه است. در عطاریها، برگ و گل خشک مرزنجوش را به عنوان دارو و ادویه عرضه میکنند.
آرامبخش اعصاب و ضد استرس: مصرف دمنوش مرزنجوش به کاهش اضطراب، بیخوابی و بهبود کیفیت خواب کمک میکند.
ضد التهاب و ضد درد: مرزنجوش به عنوان داور ضدالتهاب طبیعی، برای کاهش دردهای عضلانی و سردردهای عصبی توصیه میشود.
دوست کبد و گوارش: بهبود هضم، رفع نفخ، تقویت عملکرد کبد و کاهش مشکلات معده.
تسکیندهنده سرفه و سرماخوردگی: خاصیت ضدعفونی و خلطآور برای رفع التهاب گلو، سرفه و مشکلات تنفسی.
تقویت سیستم ایمنی: سرشار از آنتیاکسیدان، کمک به افزایش مقاومت بدن در برابر بیماریها.
رفع دردهای قاعدگی: موثر در کاهش درد و گرفتگیهای قاعدگی در بانوان.
خوشبوکننده طبیعی دهان و تنفس: برطرفکننده بوی بد دهان.
طبع: گرم و خشک
مصلحات: عسل، سکنجبین، لیمو تازه
(مصرف با این مواد برای تعدیل گرمی و بهبود مزه توصیه میشود)
با پونه کوهی و نعناع: دمنوش ضدسرماخوردگی و تقویتکننده عمومی.
با گل گاوزبان و سنبلالطیب: دمنوش آرامبخش قوی برای اعصاب و خواب.
با عسل: جهت شیرینکردن و افزودن انرژی به دمنوش.
در غذاها: پاشیدن برگ خردشده روی سوپ، خوراک مرغ یا سبزیجات.
دمنوش: یک قاشق مرباخوری از برگ یا گل خشک مرزنجوش را با یک لیوان آبجوش، ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم کنید. صاف کرده، با عسل یا لیمو به صورت گرم بنوشید.
غرغره یا بخور: برای رفع التهاب و ضدعفونی کردن گلو یا بینی، جوشانده مرزنجوش قابل استفاده است.
مصرف غذایی: به عنوان چاشنی روی انواع خوراکها اضافه میکنند.
حد مجاز مصرف: ۱ تا ۲ لیوان دمنوش در روز برای بزرگسالان کفایت میکند.
زنان باردار: مصرف زیاد یا طولانیمدت توصیه نمیشود؛ بهتر است با مشورت پزشک باشد.
کودکان زیر ۷ سال: فقط با نظر پزشک استفاده شود.
افراط در مصرف: ممکن است باعث تحریک پوستی یا ناراحتی گوارشی خفیف شود.
افراد با طبع خیلی گرم: با احتیاط و همراه با مصلح مصرف کنند.
مرزنجوش و آویشن چه تفاوتی دارند؟
هر دو از خانواده نعناعیاناند، اما مرزنجوش عطر ملایمتر و خواص آرامبخش بیشتری دارد، در حالی که آویشن عمدتاً ضدعفونیکننده و ضدسرفه قویتر است.
آیا میتوان مرزنجوش را هر روز مصرف کرد؟
مصرف منظم و در حد اعتدال (۱ تا ۲ لیوان دمنوش در روز) برای بزرگسالان بلامانع است.
مرزنجوش برای چه سردردهایی مفید است؟
به ویژه برای سردردهای ناشی از استرس، میگرن و سردردهای عصبی مؤثر است.
آیا استفاده موضعی مرزنجوش مجاز است؟
بله، روغن یا جوشانده مرزنجوش برای ماساژ عضلات و تسکین درد به کار میرود، اما احتمال حساسیت پوستی باید در نظر گرفته شود.