مصطکی یا مستکی (با نام علمی: Pistacia lentiscus) صمغ زردرنگ و خوشبویی است که از درخت مصطکی در نواحی مدیترانهای به دست میآید. این مادهی ارزشمند، در طب سنتی ایران و پزشکی یونان و مصر باستان جایگاه ویژهای داشته و قرنها برای سلامت دهان و دندان، تسکین معده، بهبود کبد و درمان عفونتها استفاده میشود.
مصطکی، صمغ سخت و شیشهای به رنگ زرد روشن تا طلایی است که با شکافتن تنه و شاخههای درخت مصطکی بهدست میآید. بوی ملایم، شیرین و طعمی اندک تلخ دارد و بعد از چند دقیقه جویدن، نرم و آدامسی میشود. مصطکی بیشتر در یونان (جزیره کیوس)، ترکیه و جنوب ایران وجود دارد.
تقویت و سلامت معده: آرامبخش معده، رفع ترشکردگی و زخم معده، کاهش سوزش و ترشحات اسیدی.
حفظ سلامت دهان و دندان: ضدعفونیکننده قوی، جلوگیری از رشد باکتری، رفع بوی بد دهان و استحکام لثهها و دندانها.
بهبود عملکرد کبد: کمک به تصفیه کبد، تنظیم آنزیمهای کبدی و رفع التهابات کبدی.
کاهش کلسترول و محافظت قلب: کاهش چربی خون و بهبود گردش خون.
ضد میکروب و ضد قارچ: موثر بر باکتریهای مقاوم، عفونتهای گوارشی و دهانی.
تسکین ورم و التهاب: مصرف خوراکی یا موضعی برای ترمیم زخمها و کاهش التهابهای پوستی و داخلی.
کمک به هضم و ضد نفخ: مصرف دمنوش یا پودر مصطکی باعث هضم بهتر و رفع اسپاسم معده میشود.
جلوگیری از پوسیدگیها: جویدن منظم مصطکی به پاکسازی کامل دهان و دندان کمک بسیاری میکند.
طبع: گرم و خشک
مصلحات: گلاب، صمغ عربی، کمی عسل یا سکنجبین برای تعدیل گرمی و اثرگذاری بهتر
با هل یا گلاب: جهت تهیه آدامس طبیعی ضدمیکروب و خوشبوکننده نفس.
با صمغ عربی: ترکیبی عالی برای ساختن داروهای گیاهی و استفاده در قرص و کپسول سنتی.
در دمنوشهای گیاهی: ترکیب با بادرنجبویه، گل گاوزبان، بابونه یا زنیان برای آرامش اعصاب و رفع مشکلات معده.
در شیرینیپزی و آشپزی: استفاده به میزان کم در حلوا و دسرهای سنتی جهت عطردهی.
جویدن مستقیم: ۲ تا ۳ بار در روز، هر بار به اندازه یک عدس کوچک. جویدن طولانی به پاکسازی دهان و تقویت لثه کمک میکند.
پودر یا دمنوش: نصف قاشق چایخوری پودر مصطکی را در یک لیوان آب جوش یا شیر داغ مخلوط و میل کنید.
ترکیب دارویی: همراه با پودر صمغ عربی در قرص یا کپسولهای گیاهی.
در دسرها: مقدار خیلی کم (کمتر از ۱ گرم) جهت طعمدهی ویژه به حلوا یا بستنی.
افراد با آلرژی به صمغها: ابتدا مقدار بسیار کم تست شود.
مصرف بیش از حد: میتواند موجب ناراحتی معده یا تشدید گرمی بدن شود.
آیا مصطکی همان سقز است؟
خیر، مصطکی صمغ درخت مصطکی است و سقز از درختان بنه یا پسته وحشی به دست میآید. هر یک خواص و طعم جداگانه دارند.
خواص مصطکی برای معده چیست؟
مصطکی هم ضد عفونت معده است و هم برای ترمیم بافت معده و روده کاربرد دارد، بهویژه در زخم معده و هلیکوباکتر موثر است.
آیا مصطکی برای افراد دیابتی مناسب است؟
مصرف متعادل مصطکی به صورت جویدنی یا دمنوش برای دیابتیها مشکلی ندارد اما حتماً با پزشک مشورت شود.
آیا مصطکی نگهداری خاصی نیاز دارد؟
بله، در جای خشک، خنک و به دور از نور نگهداری شود تا عطر و کیفیت آن حفظ گردد.