خارخاسک، یا «خارخاسک صحرایی»، یکی از گیاهان نامآشنای عطاری ایرانی است که به دلیل خواص نیروزا، تقویت کلیه و مفید برای سلامت قلب، قرنها در طب سنتی جایگاهی ویژه داشته. این گیاه با گلهای زرد کوچک و میوههای خاردار، سرشار از ترکیبات مؤثر است و بهویژه برای بهبود قوای بدنی، کمک به سلامت دستگاه ادراری و تعادل هورمونی شهرت یافته. با شناخت علمی و درست از خارخاسک، میتوان از فواید بینظیر آن برای تندرستی بهرهمند شد.
خارخاسک (Tribulus terrestris) گیاهی بوتهای، خزنده و مقاوم با برگهای پرپشت، گل زرد و میوههای خاردار است. در عطاری، عمدتاً بذرها و گاهی کل گیاه خشک استفاده میشود. این گیاه بومی نواحی گرم و خشک ایران، آسیا، هند و مدیترانه است و در طب سنتی جایگاه ویژه دارد.
ساپونینها (مثل پروتودیوسین): مهمترین جزء فعال، محرک عملکرد جنسی و تنظیم هورمونها
آلکالوئیدها و فلاونوئیدها: آنتیاکسیدان طبیعی
مواد معدنی: پتاسیم، منیزیم، آهن، کلسیم
گلیکوزیدها و روغنهای فرّار: تأثیر ضدالتهاب و دیورتیک
ویتامین C و E
تقویت عملکرد کلیه و مجاری ادراری؛ کمک به دفع سنگ ریزههای کلیه
محرک و بهبود قوای جنسی در مردان و زنان (افزایش میل و رفع اختلال نعوظ بر اساس مطالعات)
متعادلساز هورمونها و کمک به باروری
کاهنده چربی و کلسترول خون، محافظت از قلب و عروق
ضدالتهاب و کمک به سلامت پروستات
کمک به بهبود نیروی جسمی و کاهش خستگی
آنتیاکسیدان، مهار رادیکالهای آزاد و ضدپیری سلولها
کاهش دردهای قاعدگی و تسکین علائم یائسگی در بانوان
طبع خارخاسک: سرد و خشک
مصلحات:
عسل طبیعی برای متعادلسازی طبع و افزایش جذب
زنجبیل یا دارچین در افراد سردمزاج
مصرف با خرما یا انجیر برای تعدیل اثر خشکی و ترکنندگی
دمنوش خارخاسک:۱-۲ قاشق چایخوری بذر (یا اندام خشک گیاه) را داخل یک لیوان آب، ۱۵ دقیقه با حرارت ملایم دم کنید. روزی ۱-۲ بار مصرف شود.
پودر خارخاسک:نیم تا یک گرم پودر دانه در عرقیات، ماست، یا عسل حل و مصرف گردد.
عصاره یا جوشانده:در ترکیب با سایر ضدسنگهای گیاهی یا ادرارآورها مطابق دستور متخصص
مخلوط بخشهای گیاه خشک در چای و دمنوشهای ترکیبی
برای مصرف منظم و هدفمند، مشورت با متخصص طب سنتی توصیه میشود.
عرقیات گیاهی: ترکیب با عرق خارخاسک و گزنه برای تقویت کلیه و پروستات
زنجبیل یا دارچین: جهت افزایش اثر گرمکنندگی (مثلاً برای سردمزاجان)
عسل طبیعی: جهت افزایش انرژی، طعم و تعدیل سردی
ترکیب با تخم کتان یا شوید: جهت بهبود عملکرد ادراری و دفع سنگ
در دمنوشهای ترکیبی ضدمردگی (ضدخستگی طبیعی)
۱. خارخاسک بیشتر برای چه مواردی مصرف میشود؟
تقویت کلیه، دفع سنگریزه، افزایش توان جسمی و بهبود سلامت جنسی.
۲. مصرف آن محدودیت سنی دارد؟
زیر 14 سال، بارداران و بیماران مزمن، تنها با دستور متخصص مجاز هستند.
۳. آیا باعث افزایش فشار خون میشود؟
خیر، عمدتاً همسطح یا حتی کمی کاهش میدهد، اما باید با احتیاط مصرف شود.
۴. دوره مصرف چیست؟
دوره کوتاه (۱ تا ۳ ماه)؛ سپس استراحت و ارزیابی توسط متخصص.
۵. روش نگهداری؟
در جای خشک و خنک، دور از رطوبت، بهترین عملکرد و کیفیت را دارد.