چای کوهی یکی از معروفترین دمنوشهای گیاهی ایران است که از گلها و برگهای وحشی گیاهان کوهستانی چون “سنبلالطیب وحشی” یا “پشمینه” تهیه میشود. این دمنوش فوقالعاده با طعم معطر و خواص بینظیرش، جایگاه ثابتی در خانوادههای ایرانی دارد؛ از ضدعفونی و آرامشبخشی تا تقویت سیستم ایمنی و هضم غذا.
چای کوهی نام عمومی دمنوشی است که از گیاه “سنبلالطیب وحشی” (Stachys lavandulifolia) و در مناطقی، از “پشمینه” یا “مارمکی” نیز تهیه میشود. این گیاه کوهستانی سرشار از اسانسهای معطر، فلاونوئیدها و ترکیبات ضدالتهاب است. چای کوهی عمدتاً به صورت خشک شده در عطاری و اغلب به شکل شاخه و گل عرضه میشود.
آرامشبخش اعصاب و کاهش استرس:
ترکیبات معطر و فلاونوئیدهای طبیعی باعث آرامش ذهن، رفع اضطراب و بهبود کیفیت خواب میشوند.
ضدعفونت قوی (آنتیسپتیک):
مصرف منظم دمنوش چای کوهی به دلیل ترکیبات ضدباکتری و ضدویروس، به پیشگیری و بهبود سریعتر سرماخوردگی و گلودرد کمک میکند.
تقویت سیستم ایمنی بدن:
فلاونوئیدها و مواد مغذی موجود باعث افزایش مقاومت بدن در مقابل بیماریها میگردند.
بهبود عملکرد دستگاه گوارش:
آرامبخشی و ضداسپاسم گیاه به رفع نفخ، درد معده، سوءهاضمه و کولیت کمک میکند.
مسکن دردهای عضلانی و میگرن:
دمنوش گرم چای کوهی دردهای عضلانی خفیف، سردرد و میگرن را کاهش میدهد.
تسکین سرفه و گلودرد:
لعاب دمنوش گیاه گلو را نرم و علائم سرفه را آرام میکند.
ضدالتهاب و ترمیمکننده
در مصرف موضعی (شستشوی زخم یا بخور) به تسریع بهبود زخمهای سطحی کمک میکند.
طبع: گرم و خشک
مصلح: عسل طبیعی، آبلیمو، گلاب، تخم شربتی (برای جلوگیری از گرمی زیاد در گرممزاجها)
چای کوهی و عسل طبیعی: افزایش آرامش، رفع گلودرد و بهبود سرماخوردگی
چای کوهی و گل گاوزبان: ترکیب فوقالعاده برای آرامش قلب و رفع بیخوابی
چای کوهی و بهلیمو: خوشعطرتر شدن دمنوش و تقویت اعصاب
افزودن چند پر زعفران: ایجاد نشاط و انرژی بیشتر
ترکیب با لیمو عمانی: ضدالتهاب قوی و مناسب برای گلودرد
افزودن چند دانه هل یا دارچین: برای تقویت هضم و طعم گرمتر
طرز تهیه دمنوش:
۱ تا ۲ قاشق غذاخوری گل و برگ خشک چای کوهی را در یک قوری بریزید.
یک لیوان آب جوش اضافه کنید.
در قوری را بسته و اجازه دهید ۱۰ تا ۲۰ دقیقه دم بکشد (روی بخار کتری یا با وارمر).
پس از دم کشیدن، صاف کرده و با عسل یا لیمو میل کنید.
برای بخور یا شستشو:
مقداری از گیاه را در آب جوش ریخته، بخار را استنشاق کنید یا محلول را برای شستشوی زخمهای سطحی پوست استفاده نمایید.
نگهداری:
در ظرف کاملاً خشک و در محیط خنک و دور از نور، تا شش ماه با کیفیت میماند.
گرممزاجها با احتیاط و همراه مصلحات استفاده کنند (ترکیب با لیمو یا تخم شربتی).
مصرف زیاد، بهویژه در افراد با فشار خون بالا یا ناراحتی قلبی میتواند موجب بیقراری یا تپش قلب شود.
۱. آیا چای کوهی همان گل گاوزبان است؟
خیر، گیاهان متفاوتاند؛ اما هر دو خاصیت آرامبخشی و ضدسرفه دارند و اغلب ترکیب میشوند.
۲. بهترین زمان مصرف چای کوهی چه زمانی است؟
شبها قبل از خواب یا هنگام استرس و اضطراب بهترین زمان مصرف است.
۳. آیا میتوان چای کوهی را هر روز مصرف کرد؟
مصرف منظم در حد ۱ فنجان در روز در بزرگسالان مشکلی ندارد؛ زیادهروی توصیه نمیشود.
۴. برای سرماخوردگی تأثیر دارد؟
بله، با داشتن خاصیت ضدعفونی و نرمکنندگی، بسیار برای سرماخوردگی، گلودرد و سرفه سودمند است.
۵. موارد منع مصرف کدامند؟
بارداری، شیردهی، کودکان خردسال، افراد با مزاج بسیار گرم یا بیماریهای خاص قلبی یا فشار خون بالا فقط با مشورت متخصص.